Difference between Lok Sabha and Rajya Sabha in Assamese : ভাৰতৰ সংসদত তিনিটা মূল অংগ আছে: ৰাষ্ট্ৰপতি, ৰাজ্যসভা (ৰাজ্য পৰিষদ) আৰু লোকসভা (জনসাধাৰণৰ সদন)। ৰাজ্যসভা আৰু লোকসভা এই সংসদৰ দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। এই লেখাটোত আমি এই দুয়োখন সদনৰ কাৰ্য্য, ক্ষমতা, সদস্য, আসন, আৰু নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিম।
লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাৰ পৰিচয়
লোকসভা: লোকসভাক জনসাধাৰণৰ সদন বুলিও কোৱা হয়। ইয়াৰ সদস্যসকলক জনসাধাৰণে নিৰ্বাচিত কৰে আৰু ই নাগৰিকক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। লোকসভাৰ অধ্যক্ষই ইয়াৰ নেতৃত্ব দিয়ে।
ৰাজ্যসভা: ৰাজ্যসভাক উচ্চ সদন বা ৰাজ্য পৰিষদ বুলিও কোৱা হয়। ইয়াৰ সদস্যসকলক বিধানসভাৰ সদস্যসকলে নিৰ্বাচিত কৰে আৰু ভাৰতৰ উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি হৈছে ইয়াৰ অধ্যক্ষ।
লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাৰ মুঠ সদস্য (আসন)ৰ সংখ্যা
লোকসভা: ভাৰতৰ সংবিধানৰ ৮১(১) অনুচ্ছেদ অনুসৰি, লোকসভাত মুঠ ৫৫০ টা আসন আছে। ইয়াৰে ৫৩০ জন সদস্যক ৰাজ্যৰ জনসাধাৰণে আৰু ২০ জনক কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ পৰা নিৰ্বাচিত কৰা হয়। লগতে, ৩৩১ অনুচ্ছেদ অনুসৰি, ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে এংলো-ইণ্ডিয়ান সম্প্ৰদায়ৰ দুজন সদস্যক মনোনীত কৰিব পাৰে।
ৰাজ্যসভা: ৮০(৩) অনুচ্ছেদ অনুসৰি, ৰাজ্যসভাত সৰ্বাধিক ২৫০ জন সদস্য থাকে। ইয়াৰে ১২ জনক ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে মনোনীত কৰে আৰু ২৩৮ জন সদস্য প্ৰতিনিধি হিচাপে ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ পৰা আহে।
লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাৰ সদস্য নিৰ্বাচনৰ প্ৰক্ৰিয়া
লোকসভা: ৩২৬ নং অনুচ্ছেদ অনুসৰি, লোকসভাৰ সদস্যক জনসাধাৰণে পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচন কৰে। যিকোনো ভাৰতীয় নাগৰিক যাৰ বয়স ১৮ বছৰ বা তাতকৈ অধিক, তেওঁ ভোটদান কৰিব পাৰে। প্ৰতিজন ভোটাৰে নিজৰ সমষ্টিৰ পৰা নিজৰ পছন্দৰ প্ৰাৰ্থী নিৰ্বাচন কৰিব পাৰে।
ৰাজ্যসভা: ৰাজ্যসভাৰ সদস্যসকলক বিধানসভাৰ সদস্যসকলে ভোটদানৰ জৰিয়তে নিৰ্বাচিত কৰে। কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহৰ প্ৰতিনিধিসকলক সংসদে নিৰ্ধাৰণ কৰা ধৰণে নিৰ্বাচিত কৰে। ৮০(৩) অনুচ্ছেদ অনুসৰি, ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ১২ জন সদস্যক মনোনীত কৰে।
সদস্যপদৰ অৰ্হতা
সংসদৰ সদস্য হ’বলৈ এজন ব্যক্তিয়ে তলত উল্লেখিত অৰ্হতা পূৰণ কৰিব লাগিব:
- ভাৰতৰ নাগৰিক হ’ব লাগিব।
- ৰাজ্যসভাৰ সদস্যপদৰ বাবে নূন্যতম বয়স ৩০ বছৰ আৰু লোকসভাৰ ক্ষেত্ৰত ২৫ বছৰ।
- সংসদে নিৰ্ধাৰিত অন্যান্য অৰ্হতা পূৰণ কৰিব লাগিব।
- নিৰ্বাচন আয়োগৰ অনুমোদিত ব্যক্তিৰ আগত শপত গ্ৰহণ কৰিব লাগিব।
সদস্যপদৰ অযোগ্যতা
১০২ নং অনুচ্ছেদ অনুসৰি, তলৰ যিকোনো এটা পৰিস্থিতি থাকিলে কোনো ব্যক্তি সংসদৰ সদস্য হোৱাৰ অযোগ্য হৈ পৰে:
- কেন্দ্ৰীয় বা ৰাজ্য চৰকাৰৰ অধীনত লাভজনক পদত থকা।
- মানসিকভাৱে অসুস্থ বুলি আদালতে ঘোষণা কৰা।
- আনুষ্ঠানিকভাৱে দেউলীয়া হোৱা।
- ভাৰতৰ নাগৰিক নোহোৱা।
- সংসদে নিৰ্ধাৰিত অযোগ্যতা থকা।
কাৰ্যকাল
লোকসভা: সাধাৰণতে লোকসভাৰ কাৰ্যকাল ৫ বছৰ। কিন্তু জৰুৰীকালীন অৱস্থাত এই সময়কাল বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পৰামৰ্শত বা কোনো দল চৰকাৰ গঠনৰ অৱস্থা নথকা সময়ত ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে লোকসভা ভংগ কৰিব পাৰে।
ৰাজ্যসভা: ৰাজ্যসভা এখন স্থায়ী সদন। প্ৰতিজন সদস্যৰ কাৰ্যকাল ৬ বছৰ, আৰু এক তৃতীয়াংশ সদস্য দুবছৰৰ মূৰে মূৰে অৱসৰ লয়।
অধিৱেশন
লোকসভা: ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে যিকোনো সময়তে লোকসভাৰ অধিৱেশন আহ্বান কৰিব পাৰে। কিন্তু দুটা অধিৱেশনৰ মাজত ছমাহতকৈ অধিক ব্যৱধান থাকিব নোৱাৰে।
ৰাজ্যসভা: সাধাৰণতে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে লোকসভাৰ সৈতে একেলগে বা পৃথকভাৱে অধিৱেশন আহ্বান কৰে। কিন্তু দুটা অধিৱেশনৰ মাজত ছমাহতকৈ অধিক ব্যবধান থাকিব নোৱাৰে।
কাম-কাজ আৰু ক্ষমতা
আইন প্ৰণয়ন: সাধাৰণ বিধেয়ক এখন লোকসভা বা ৰাজ্যসভাত উত্থাপন কৰিব পাৰি। কিন্তু লোকসভাত গৃহীত হ’লে ইয়াক ৰাজ্যসভালৈ পঠিওৱা হয়। বিধেয়কখন দুয়োটা সদনে অনুমোদন আৰু ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সন্মতি লাভ কৰিহে আইনত পৰিণত হয়।
ৰাষ্ট্ৰপতিৰ অপসাৰণ: ৰাষ্ট্ৰপতিক পদৰ পৰা অপসাৰণ কৰিবলৈ দুয়োটা সদনৰ সদস্যৰ দুই তৃতীয়াংশ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে অভিযোগনামা প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰাটো প্ৰয়োজনীয়।
নিযুক্তি আৰু অপসাৰণ: উচ্চতম ন্যায়ালয় বা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ, এটৰ্নী জেনেৰেল, মুখ্য নিৰ্বাচন আয়ুক্ত আৰু ভাৰতৰ নিয়ন্ত্ৰক আদি উচ্চ পদস্থ বিষয়াক পদৰ পৰা অপসাৰণৰ বাবে লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাই একেলগে প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰিব পাৰে।
বিশেষ ক্ষমতা
লোকসভা: ধন বিধেয়ক কেৱল লোকসভাতহে উত্থাপন কৰিব পাৰিব। বাজেটৰ অনুমোদন লোকসভাইহে কৰিব পাৰিব।
ৰাজ্যসভা: সৰ্বভাৰতীয় সেৱাসমূহৰ গঠন আৰু পৰিসৰ নিৰ্ধাৰণ, আৰু যিকোনো সাংবিধানিক সংশোধনী আনি ৰাজ্যিক তালিকাত কোনো বিষয়ক ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হিচাপে ঘোষণা কৰা।
সাধাৰণ ক্ষমতা
সংসদৰ অধিবেশন: দুয়োটা সদনে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে জাৰি কৰা অধ্যাদেশৰ অনুমোদন কৰে। জনপ্ৰতিনিধিত্ব আইন আৰু ৰাজ্যৰ সীমাৰ পৰিৱৰ্তন, নতুন ৰাজ্য সৃষ্টি, আৰু নামত পৰিৱৰ্তন আদিৰ বিষয়েও দুয়োটা সদনে আলোচনা আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে।
লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাৰ মাজত পাৰ্থক্য ( Difference between Lok Sabha and Rajya Sabha )
- কাৰ্য্যৰ ভিত্তিত: লোকসভাই নতুন আইন প্ৰণয়ন কৰে আৰু বিধেয়ক গৃহীত কৰে। ৰাজ্যসভাই ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰে।
- প্ৰতিনিধিত্বৰ ভিত্তিত: লোকসভাই জনসাধাৰণক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, আৰু ৰাজ্যসভাই ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহক।
- সদনৰ মুখ্য প্ৰতিনিধি: লোকসভাৰ অধ্যক্ষই লোকসভাৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি হৈছে ৰাজ্যসভাৰ অধ্যক্ষ।
- কাৰ্যকাল: লোকসভাৰ কাৰ্যকাল ৫ বছৰ আৰু ৰাজ্যসভা স্থায়ী সদন।
- সদস্যৰ সংখ্যা: লোকসভাত মুঠ ৫৫০ জন আৰু ৰাজ্যসভাত ২৫০ জন সদস্য।
- নূন্যতম বয়স: লোকসভাৰ সদস্যপদৰ বাবে নূন্যতম বয়স ২৫ বছৰ, আৰু ৰাজ্যসভাৰ বাবে ৩০ বছৰ।
- নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া: লোকসভাৰ সদস্যসকলক জনসাধাৰণে প্ৰত্যক্ষ ভোটদানৰ জৰিয়তে নিৰ্বাচিত কৰে। ৰাজ্যসভাৰ সদস্যসকলক বিধানসভাৰ সদস্যসকলৰ ভোটদানৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত কৰা হয়।
এই লেখাটোত লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভাৰ মাজত থকা বিভিন্ন দিশৰ পৰিসৰ দিয়ে, যি নিজৰ বিষয়বস্তুৰ সম্পৰ্কে স্পষ্টতা আৰু প্ৰাসঙ্গিকতা প্ৰদান কৰে। পঢ়ি ভাল লাগিলে Comment কৰি জনাওক আৰু আমাৰ Facebook page টো Follow কৰক ।
